معرفی آب انبار باسیلیکا شاهکار معماری استانبول

راهنمای گردشگری 26 تیر ، 1398 4 دقیقه

در تور استانبول می‌بینید که این سرزمین تاریخی، صدها آب انبار باستانی را در دل خود پنهان کرده است. سرداب‌هایی که در دوره‌های بسیار دور، منبع قابل اطمینانی برای ذخیره و تامین آب مردم این شهر بودند. بسیاری از این آب انبارها در طول جنگ‌های داخلی و خارجی کوچک و بزرگ در این سرزمین استراتژیک، تخریب شدند. برخی از باستان شناسان هم می‌گویند شهر استانبول، هنوز سرداب‌های کشف نشده‌ای را در دل خود پنهان کرده است.

یکی از اعجاب انگیزترن سرداب به جای مانده در اعماق استانبول، آب انبار باسیلیکا سیسترن است؛ یک سرداب کلیسایی در استانبول که قدمت آن به حدود هزار و پانصد سال پیش باز می‌گردد. معماری منحصربه فرد این آب انبار سبب شده است که باسیلیکا، به یکی از جاذبه‌های گردشگری استانبول تبدیل شود. علاوه بر این سرداب سیسترن، بزرگترین آب انباری است که از دوران امپراتوری روم شرقی به جای مانده است.

این آب انبار در منطقه فاتح و در فاصله ۱۵۰ متری جنوب غربی مسجد ایا صوفیه در عمق زمین پنهان شده است.

داستان تاریخی باسیلیکا

بر اساس منابع تاریخی در دسترس، باسیلیکا در سال ۵۳۲ میلادی بنا شده است. زوستین اول، امپراتور بیزانسی کسی بود که دستور ساخت این آب انبار را صادر کرد.

البته در برخی از منابع تایید نشده آمده است که این سرداب در حوالی قرن سوم یا چهارم پیش از میلاد شاخته شده اما پس از نابودی قسطنطنیه در سال ۵۰۰ میلادی، تا حد زیادی تخریب شده است. بر اساس این باور، امپراتور ژوستنین تنها دستور مرمت این آب انبار را داده است و نباید ساخت آن را از افتخارات دوره پادشاهی او دانست.

بازسازی‌ و مرمت باسیلیکا سیسترن

آب انبار باسیلیکا در طول قرن‌ها بارها مرمت شده است. یکی از اصلی‌ترین مرمت‌هایی که به حفظ این بنای زیرزمینی کمک کرد، در زمان امپراتوری عثمانیان و دوره سلطان احمد سوم یعنی در سال ۱۷۲۳ میلادی انجام شد.

حدود یک قرن بعد، یعنی در دوره سازندگی سلطان عبدالحمید دوم هم بازسازی دیگری بر روی این انبار صورت گرفت. این بازسازی، هشت ستون این آب آنبار که در معرض تخریب و شکسته شدن قرار داشتند را نجات داد.

معماری باشکوه سرداب

آب انبار باسیلیکا، ۳۳۶ ستون مرمری بزرگ دارد، این ستون‌ها در ۱۲ ردیف که هر ردیف ۲۸ ستون دارد، چیده شده‌اند. فاصله هر ستون حدود ۹ و نیم متر است. این، تنها یکی از دلیلی است که معماری این سرداب را مورد توجه قرار داده است. طول باسیلیکا، ۱۳۸ متر و عرض آن کمی بیشتر از شش و نیم متر است. نکته اعجاب انگیز این است که همین سرداب هزار متر مربعی، برای نگهداری ۸۰ هزار متر مکعب آب، ظرفیت دارد.

ستون‌ها مدوسا

بیشتر ستون‌های این سرداب استانبول، استوانه‌ای شکل هستند اما در میان این ستون ها، در قسمت پایه‌ای دو ستون، تندیسی شبیه به سرِ مدوسا که قدمت آن به دوران روم باستان باز می‌گردد، خواهید دید. برخی از پژوهشگران باستانی معتقدند که این پایه‌ها به شکل اتفاقی و برای بالابردن استحکام این آب انبار استفاده شده‌اند اما گروهی دیگر معتقدند افسانه‌ای قدیمی سبب این انتخاب شده است.

ستون چشم پرنده

یکی از ستون‌های سرداب باسیلیکا، طرح‌هایی از چشم پرنده درمیان شاخه‌های کج و قطره‌های اشک را پیشِ چشم‌تان پدیدار می‌کند که بر روی سنگ مرمری آن، کنده کاری شده‌اند. این ستون شباهت غیرقابل انکاری به ستون‌های طاق یادمان تئودوسیوس اول دارد که قدمتش به قرن چهارم میلادی باز می‌گردد. برخی از مردم استانبول بر این باورند که این قطره‌های اشک برای ادای احترام به برده‌های فراوانی که برای ساخت این آب انبار جان دادند، بر روی ستون حکاکی شده‌اند.

اطلاعات تور‌های کروز سواری در تنگه بسفور؛ استانبول

افسانه مدوسا دختری سیاه چشم در اعماق استانبول

در افسانه‌ها و اسطوره‌های قدیمی رومی و بیزانسی، حکایت مدوسا، هیولای ترسناکی ثبت شده است که خود را به شکل زنی با چهره‌ای ترسناک درآورده بود و در اعماق زمین زندگی می‌کرد. یکی از ستون‌های آب انبار باسیلیکا در استانبول، شبیه به ماری است که می‌گویند تصویری از مدوسا است. به باور این افسانه، سر ستون مدیسا که هیولایی ترسناک است برای محافظت از این سردآب در آن به کار رفته است.

اما افسانه عاشقانه دیگری هم وجود دارد که بر اساس آن مدوسا دختری مغرور، سیاه چشم و گیسو بلند بود. مدوسا که عاشق پسر زئوس بود با شنیدن ماجرای دختر دیگری به نام آتنا، که او هم عشق زئوس را در سر می‌پروراند، خشمگین شده بود. برای همین هم با حیله‌ای ماهرانه، گیس‌های آتنا را به شکل مارهای زشت و سیاهی درآورد تا از چشم زئوس دور شود. اما این کار، برای او و مردمان سرزمین‌شان به طلسمی ترسناک تبدیل شد. از آن پس، هرکس که به چشمان مدوسا نگاه می‌کرد، تبدیل به هیولایی زن مانند می‌شد.

فلسفه نامگذاری

باسیلیکا در لغت به معنای مکانی برای عبادت است؛ شکوه و عظمت این سازه زیرزمینی آن‌قدر چشمگیر است که شاید بسیاری از گردشگران در نگاه اول، واقعا آن را با یک معبد مقدس اشتباه بگیرند. همچنین، به دلیل اینکه، مکانی که آب انبار در زیر آن ساخته شده است، به یک کلیسای قدیمی اختصاص داشت، نام آن را بایسلیکا سیسترن گذاشته‌اند.

بهترین محله‌های استانبول برای جوانان حرفه‌ای