راه های درمان جت لگ یا پرواز زدگی!
یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که مسافران در سفرهای راه دور تور خارجی با آن مواجه می‌شوند، جت لگ یا همان پرواز زدگی است. چرا که در این سفرها اختلاف زمانی بین مبدا و مقصد گردشگری سبب می‌شود تا ریتم معمول بدن به هم ریخته و این باعث ایجاد یک سر حالت‌های ناخوش آیند در بدن گردد. برای این که بدن گردشگران با منطقه زمانی جدید خود سازگار شود، باید یک سری راهکارهایی را در پیش بگیرید. در غیر این صورت تا چندین روز با مشکل مواجه شده و این مانع از گشت و گذار و تفریح شما خواهد شد. چنانچه قصد سفر به یک مقصد گردشگری طولانی را در سر دارید، مقاله بسیار مناسبی را برای خواندن انتخاب کرده‌اید. چرا که در این مقاله قصد معرفی یک سری راه‌های درمانی جت لگ را داریم.
جت لگ چیست؟
قبل از اینکه به معرفی راه‌های درمان جت لگ بپردازیم، بهتر است تا با آن آشنا شویم. به این معنا که جت لگ چیت و چه معنایی دارد؟ جت لگ یا پرواز زدگی زمانی اتفاق می‌افتد که ریتم شبانه روزی طبیعی بدن به دلیل سفر به منطقه زمانی جدید تغییر یابد. منظور از ریتم شبانه روزی ساعت درونی بدن است که باید زمان خواب و بیداری را مدیت می‌کند. جت لگ با یک سری علائم کلی نظیر موارد زیر همراه خواهد بود:
- سردرد
- خستگی
- بیخوابی
- مشکل در تمرکز
- نوسانات خلقی
- کمبود اشتها
- بیماری‌های گوارشی مانند یبوست و اسهال
معمولا کسانی که مکررا سفر می‌کنند و یا سن بیشتری دارند، ممکن است بیشتر در معرض جت لگ قرار بگیرند.
دلایل جت لگ
همان طور که گفته شد جت لگ به دلیل به هم خوردن ریتم ساعت بدنی افراد رخ می‌دهد و عموما با بیخوابی و خستگی همراه است. اما علت رخ دادن این اتفاق در بدن چه چیزی می‌تواند باشد؟ بدن شما به طور طبیعی روی یک چرخه ۲۴ ساعته تنظیم شده است که به عنوان ریتم شبانه روزی شناخته می‌شود. دمای بدن، هورمون‌ها و سایر عملکردهای بیولوژیکی بدن شما بر اساس این زمان سنج داخلی افزایش و کاهش می‌یابد. حال جت لگ ساعت بدن شما را به چند دلیل مختلف مختل می‌کند:
- اختلاف بین ساعت‌های مقصد و مبدا سفر
وقتی سفر می‌کنید، ساعت بدن شما ممکن است دیگر با زمان مکان جدیدتان هماهنگ نباشد. برای مثال، ممکن است ساعت ۶ بعد از ظهر از مبدا پرواز کنید و ساعت ۷ صبح به وقت محلی به مقصد برسید. اما هنوز در مبدا ساعت ۱ بامداد است. در نتیجه بدن شما فکر می‌کند که هنوز شب است و نیاز به خوابیدن دارد. در حالی که در ساعات صبح هستید و نباید بخوابید.
- کمبود خواب
به دلیل به هم خوردن ساعت بدن و متفاوت بودن ساعت مبدا و مقصد مسافران با کمبود خواب مواجه خواهند شد. این کمبود خواب حالت‌هایی مثل بیماری (سردرد، کلافگی، بدن درد، خستگی و ...) را به همراه خواهد داشت.
- تغییر فشار هوا در هواپیما
برخی از افراد به دلیل کاهش فشار هوا در هواپیما احساس شدیدی به خوابیدن در آن می‌کنند. این شبیه به کوهی است که چندین کیلومتر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. در نتیجه فشار کم حجم اکسیژن در خون نیز کاهش می‌یابد. سطوح پایین اکسیژن ممکن است شما را بی‌حال کرده و این خود سبب بیخوابی در شما گردد.
- تغییر در سطح هورمون‌های بدن
معمولا کابین هواپیما در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد. از آنجایی که تابش نور خورشید تاثیر قابل توجهی در ترشح هورمون ملاتونین دارد، بدن این ملاتونین را ذخیره کرده و در طول شب باعث بیدار ماندن شما خواهد شد.
- کم آبی بدن
کم آبی بدن نیز ممکن است برخی از علائم جت لگ را تشدید بخشد. اگر در طول پرواز به اندازه کافی آب ننوشید، سطح رطوبت بدن کاهش یافته و این تا حد زیادی نشانه‌های جت‌لگ را افزایش خواهد داد.
راه‌های پیشگیری از جت لگ
قطعا پیشگیری بهتر از درمان بوده و گردشگران مسیرهای طولانی با اختلاف ساعت‌های زیاد می‌توانند قبل از سفر نشانه‌ها و علائم آزاردهنده آن را تا حد زیادی کاهش دهند. از جمله راه‌های پیشگیری از جت لگ در زیر آورده شدهاند:
- از چند روز قبل سفر سعی کنید تا زمان خود را با مقصد گردشگری خود تنظیم کنید. مثلا اگر مسافر بهترین مقاصد جنوب شرق آسیا هستید، بهتر است هر روز ۱ الی ۲ ساعت زمان خواب خود را به جلو برده تا به زمان محلی یعنی ۳ تا ۴ ساعت جلوتر از ایران نزدیک شوید.
- با استفاده از راهنمای بستن چمدان کارتان را راحت و قبل از سفر به خوبی استراحت کنید و پرواز خود را با خستگی آغاز نکنید. چرا که این کار باعث چرت زدن در هواپیما خواهد شد.
- قبل از سفر و زمان خواب شام سبک بخورید.
- زیاد خود را درگیر بازی کردن با تلفن همراه، تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری نکنید.
- قبل از سفر حتما دمنوش‌های گیاهی تاثیرگذار در این زمینه را تهیه کنید. به عنوان مثال اسطوخدوس از جمله دمنوش‌های موثر در زمان خواب است.
- قبل از سفر برنامه مقصد گردشگری را بررسی کرده و به کمک اپلیکیشن‌های برنامه‌ریز سفر یک برنامه‌ریزی عالی و پرجنب و جوش برای روز اول خود ترتیب دهید.
راهکارهای کلیدی برای درمان جت لگ
همان طور که گفته شد، جت لگ یک اتفاق بسیار رایج است و خوشبختانه راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای درمان آن و کاهش علائم انجام دهید. از جمله مفیدترین این راهکارها عبارتند از:
- به سرعت با منطقه زمانی جدید خود سازگار شوید
هنگامی که به مقصد متفاوتی سفر کردید، سعی کنید منطقه زمانی قدیمی خود را در اسرع وقت فراموش کنید. اولین کاری که برای این منظور باید انجام دهید تغییر ساعت تلفن همراه و ساعت مچی خود است. اگر طبق منطقه زمانی قدیمی به خوردن و خوابیدن ادامه دهید، در مقصدتان با مشکلات بسیاری مواجه خواهید شد. پس حتما با توجه به زمان مقصد غذا بخورید و به رختخواب بروید.
- زمان خواب را مدیریت کنید
یکی از آزادهنده‌ترین نشانه‌های جت لگ به هم ریختن زمان خواب است. پس زمانی بخوابید که با برنامه جدید مناسب باشد. پرواز شما ممکن است در طول شب مقصد در هوا باشد؛ بنابراین سعی کنید در هنگام پرواز لباس مناسب سفر با هواپیما را بپوشید و در هوا کمی بخوابید. چند توصیه کاربردی برای این منظور استفاده از ماسک‌های چشم، گوش‌گیر، بالش و پتو راحت مسافرتی و موارد دیگر از این قبیل است. همچنین باید از کارهایی مثل چرت زدن در روز اجتناب کنید. این می‌تواند بعداً خوابیدن را دشوار کند.
- آب بنوشید
شاید خنده‌دار به نظر برسد اما نوشیدن زیاد آب تاثیر بسیار زیادی در درمان جت لگ دارد. سفرهای طولانی مدت ممکن است باعث کم آبی بدن شود و حتی ممکن مصرف آب را در طول سفر فراموش کنید. اما به یاد داشته باشید که هیدراتاسیون مناسب ممکن است به مدیریت علائم جت لگ و خستگی سفر کمک کند.
- از نور آفتاب در طول روز غافل نشوید
کار اصلی که جت لگ انجام می‌دهد به هم ریختن ساعت بدن است. پس سعی کنید اگر در ساعات روز به مقصد خود رسیدید بهترین کفش سفر را به پا کنید و حتما به بیرون بروید و با پیاده‌روی از نور آفتاب لذت ببرید. بیرون رفتن در زیر نور آفتاب می‌تواند بدن شما را بیدار کند و ترشح هورمون ملاتونین را که باعث خواب آلودگی شما می‌شود، کاهش دهد. قرار گرفتن در معرض نور صبحگاهی به شما کمک می‌کند که هنگام سفر، زودتر از خواب بیدار شوید و به گشت و گذار و تفریح بپردازید.
- یک نوشیدنی کافئین‌دار بنوشید
مصرف کافئین جت لگ را درمان نمی‌کند، اما ممکن است بهانه‌ای باشد که به شما کمک کند در طول روز هوشیار و سرحال‌تر بمانید. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف ۳۰۰ میلی گرم کافئین تا حد زیادی در سطح هوشیاری شما موثر خواهد بود. قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی زا و حتی شکلات حاوی کافئین از جمله این خوراکی‌ها هستند. توجه داشته باشید که مصرف کافئین در بعد از ظهر و عصر پیشنهاد نمی‌شود.پس به شما پیشنهاد می‌کنیم به اولین شعبه از استارباکس که در نزدیک شماست سری بزنید و از نوشیدنی‌های آن برای بهتر شدن حالتان لذت ببرید.
- محل راحتی را برای خواب خود پیدا کنید
مطمئن شوید که ترتیبات خواب شما در سفر راحت است. چرا که مقدمات یک خواب راحت داشتن محل مناسب برای آن است. از جمله نکات تاثیرگذار در داشتن خواب راحت دمای مناسب محل خواب، بی‌صدا کردن تلفن همراه، خاموش کردن وسایل برقی صدا دار مثل فن و ... را می‌توان نام برد.
- قرص خواب را امتحان کنید
امروزه داروهای متنوعی برای مقابله با بیخوابی ناشی از جت لگ به بازار عرضه شدهاند. بنابراین می‌توانید قبل از سفر با یک پزشک مشورت کرده و قرص خواب مناسب یا داروهای حاوی ملاتونین را تهیه کنید. البته در نظر داشته باشید که داروهای کمکی خواب ممکن است علائم جت لگ در طول روز را کاهش ندهند اما برای داشتن خواب راحت در طول شب کمک خواهند کرد.
با رعایت موارد فوق در کوتاه مدت از شر علائم آزاردهنده جت لگ رها خواهید شد. فراموش نکنید که جت لگ دائمی نیست؛ بنابراین هیچ درمان طولانی مدتی برای این بیماری وجود ندارد. چنانچه علائم جت لگ پس از یک یا دو هفته از بین نرفت این می‌تواند نشانه یک بیماری دیگر باشد که باید این مشکل را با پزشک در میان بگذارید. در اغلب افراد نشانه‌های جت لگ نهایت تا ۵ روز از بین می‌رود. ناگفته نماند که جت لگ قابل اجتناب نبوده اما با رعایت نکت فوق تا حد زیادی می‌توان علائم آن را کاهش داد و سریعا درمان کرد.
